Dorota Smolińska, Sonia Niemiec, Janina Wąs, Radosław Balwierz, Marzena J. Kiryk, Jacek Drobnik, Barbara Bacler-Żbikowska

Standard estimation of the purity of herbal spice stock does not take into consideration contaminations visible in submicroscopic examination of the herb. This can easily provide further data on the stock quality. These are: adulterations, admixtures or contaminations with fragments of other plant species, pieces and traces of animals, presence of oil glands on the surfaces of leaves, calyces, petioles and stems, fibers originating from sieves and fabric used while drying, degree of pulverization, colour. The qualitative analysis comprised the following trade (comestible) products: thyme (the herb of Thymus vulgaris L.), basil – herb of Ocimum basilicum L., oregano – herb of Origanum vulgare L. and marjoram – herb of O. majorana L. The contamination of stock with admixtures was studied and compared in food products and pharmaceutical (officinal) stock of the same species. Admixtures and contaminations were carefully inspected in submicroscopic study (magnification 7–45×) to ascertain their origin and species. In spice stocks originating from field cultures we observed many types of biological or synthetic contaminations. The samples of an official stock had no visible contaminations. The research provides useful conclusions on the quality of the stock and proves that the production of pure spices is possible.

Keywords: spices, Lamiaceae family, medicinal plant stock, herb, submicroscopic contaminations.

Standardowa ocena czystości surowców przyprawowych nie uwzględnia zanieczyszczeń materiału dostrzegalnych w badaniu ziela pod lupą (binokularem), a jest to proste badanie mogące dostarczyć istotnych danych o jakości przyprawy, takich jak: skład gatunkowy (w tym domieszek i zanieczyszczeń), stan zachowania gruczołów olejkowych na powierzchni poszczególnych organów, obecność zanieczyszczeń syntetycznych (włókna z tkanin i sit), stopień rozkruszenia surowca, barwa.

W prezentowanych badaniach analizą jakościową objęto produkty o nazwach handlowych: tymianek — ziele Thymus vulgaris L., bazylia — ziele Ocimum basilicum L., oregano — ziele Origanum vulgare L. i majeranek — ziele O. majorana L. Zbadano zanieczyszczenie surowca ciałami obcymi i porównano je w produktach spożywczych oraz aptecznych zawierających ten sam gatunek rośliny. Ciała obce znajdowano pod binokularem (powiększenia 7–45×), następnie ustalano ich tożsamość.

W surowcach przyprawowych (spożywczych) zaobserwowano liczne zanieczyszczenia biologiczne jak i syntetyczne, natomiast surowiec apteczny podobnych domieszek był pozbawiony. Przeprowadzone badanie dostarcza istotnych danych o jakości surowca; dowodzi, że produkcja pełnowartościowych przypraw jest możliwa.

Słowa kluczowe: przyprawy, rodzina Lamiaceae, roślinne surowce lecznicze, ziele, zanieczyszczenia.