Anna Rorbach-Dolata, Zofia Marchewka, Michał Stanek, Agnieszka Piwowar

Udział czynników endo- i egzogennych w indukowaniu hiperglikemii i glukotoksyczności – istotny problem XXI wieku w opiece nad pacjentem
2017-07-04

Udział czynników endo- i egzogennych w indukowaniu hiperglikemii i glukotoksyczności – istotny problem XXI wieku w opiece nad pacjentem

Glukotoksyczność indukowana hiperglikemią dotyczy negatywnego jej wpływu na szlaki metaboliczne i struktury komórkowe organizmu. Szczególnie wrażliwe na toksyczne działanie hiperglikmeii są komórki beta wysp Langerhansa trzustki. Utrzymanie ich wydolności jest kluczowe dla zachowania homeostazy organizmu. Celem pracy była analiza czynników endo- i egzogennych indukujących i/lub nasilających hiperglikemię i glukotoksyczność oraz przedstawienie mechanizmów toksycznego ich działania. Przeanalizowane dane literaturowe pokazują mnogość i różnorodność takich czynników. Oprócz znanych czynników związanych z rozwojem cukrzycy wskazuje się na ostre zapalenie trzustki, sepsę, mocznicę oraz chorobę alkoholową jako potencjalne czynniki o charakterze endogennym. Wśród czynników egzogennych szczególną uwagę zwracają ksenobiotyki środowiskowe, zwłaszcza jony metali i syntetyczne środki ochrony roślin. Wskazuje się również na niewłaściwe nawyki żywieniowe. Z uwagi na brak w piśmiennictwie fachowym monografii szczegółowo przedstawiającej związek tych czynników z hiperglikemią i glukotoksycznością, znajomość oraz poznanie mechanizmów ich działania zwiększy świadomość istniejącego problemu oraz pozwoli na wprowadzenie odpowiednich działań prewencyjnych i terapeutycznych, co poprawi jakość opieki nad pacjentem.

Słowa kluczowe: czynniki endo- i egzogenne, hiperglikemia, glukotoksyczność, stres oksydacyjny, lipotoksyczność.

The participation of endo- and exogenous agents in the induction of hyperglycemia and glucotoxicity – an important problem in the XXI century patient care

Glucotoxicity induced by hyperglycemia is related with its negative effect on metabolic pathways and cellular structures of the body. Particularly sensitive to toxic effects of hyperglycema are beta cells of the pancreatic islets. The maintaining of their efficiency is essential for homeostasis. The aim of the study was the analysis of endogenous and exogenous factors inducing and/or increasing hyperglycemia and glucotoxicity, and presentation of mechanisms of its toxic action. The literature review identified a number and diversity of such factors. Apart from well-known metabolic disorders connected with diabetes development, that acute pancreatitis, sepsis, uremia and alcoholism are indicated as potential endogenic factors. Among exogenous factors particularly important are environmental xenobiotics, especially metal ions and synthetic pesticides. The improper eating habits are also indicated. In the scientific literature there is no monograph which presents details of the relationship of these factors with hyperglycemia and glucotoxicity, so the knowledge of these factors and mechanisms of its action significantly increase the awareness of these problem. Moreover it is essential for the introduction of appropriate preventive and therapeutic actions and improved quality of patient care.

Keywords: endo- and exogenous factors, hyperglycemia, glucotoxicity, oxidative stress, lipotoxicity

© Farm Pol, 2017, 73(2): 115-123